23 Haziran 2015 Salı

Teknolojik ilerleme ve Kardashev Kademeleri


Akıllı telefonlar. Otomobiller. Uçaklar. Bilgisayarlar. İnternet. Teknoloji özellikle son 100 yıl içinde inanılmaz bir ilerleme yaşadı; bu yadsınamaz. Ama acaba bugünün teknolojisi potensiyelimizin ne kadarı? İnsanoğlu uzun vadede bu teknolojiler ile hayatta kalmayı başarabilecek ve teknolojik ilerlemeyi sürdürebilecek mi? Öncelikle bir medeniyetin “teknolojik ilerlemesi”nin ne olduğunu belirlemek gerekli.

Rus astrolog Nikolai Kardashev bu konu hakkında bir çalışma yapmış. Bir medeniyetin teknolojik ilerleme seviyesini, kullanabildiği enerji seviyesine göre sınıflandırmış. 1964 yılında hazırladığı çalışmasında Tip I, II ve III olmak üzere 3 kademe belirlemiş. Tip I bir medeniyet gezegeninin tüm kaynaklarını kullanabilen, tip II yıldızının tüm enerjisini kullanabilen ve tip III galaksisinin tüm enerjisini kullabilen medeniyetler olarak tanımlanmış. İnsanlık henüz tip I’e erişmiş değil; Kardashev kademelerinde şu an yerimiz yaklaşık 0.72’de.

Gördüğünüz gibi başlı başına enerji, ilerlemenin göstergesi olarak kullanılmış, ve bu aslında çok normal. Doğanın döngüsü aslında enerjinin döngüsüdür. Bitkiler güneş enerjisini kullanırlar, böcekler o bitkileri yiyerek enerji edinir, böceği kurbağa yer, kurbağayı yılan yer, yılanı yırtıcı kuş yer. Her birinde temel amaç enerji edinmek ve bunu hayatta kalmak için kullanmaktır. Bir medeniyet uzun vadede hayatta kalma olasılığını arttırmak için enerji kabileyetlerini arttırmak zorundandır. Teknolojik gelişmeyi incelerseniz enerji kullanımının ne kadar kritik olduğunu fark edersiniz. Eskiden insanlar olarak arabalarımızı atlara çektirirdik, sonra fosil yakıtları kullanmayı öğrendik ve motorları icat ettik. Fosil yakıtların kullanılması ne kadar çevreye zarar verdiği için eleştirsek de ucuz ve kolay bir enerji kaynağı olarak daha önce imkansız olan birçok teknolojiyi mümkün hale getirmiştir.

Bu bağlamda aslında farklı enerji kaynaklarına yönelmenin ne kadar değerli bir olay olduğu görebiliriz. Güneş ve rüzgar enerjisi gibi yenilenebilir ve sürdürülebilir enerji yeteneklerimizi geliştirmek insanlık olarak yapabileceğimiz/yaptığımız önemli yatırımlardır. Fosil yakıtlar bizim için ne kadar değerli olsa da, özellikle çevresel yan etkileri de göz önüne alınınca başka enerji türlerine yönelmek büyük önem taşımaktadır. Bu çerçevede Elon Musk gibi kişilikler son derece değerlidir. Tesla Motors ve SpaceX’in kurucusu olan Musk ile ilgili ayrı bir yazı yazmayı planladığım için kendisiyle ilgili şu an yazmayacağım; fakat kendisi Kardashev kademelerinde bizi ilerletebilecek en büyük yatırımları yapan vizyonerlerdendir.

5 yorum:

  1. Memduh Şevket Esendal'ın, "Bir Haydut Kuş" adlı öyküsünü bilir misin? Kırda kardeşini bekleyen çocuk gökyüzündeki uçan kuşa özenir. Sonra kuşun bir yılanı öldürmesine ve yemesine şahit olur. Şaşırır. Bu durumu kardeşine anlatır. Kardeşi kuşun evdeki tavukları yiyeceğine kırdaki yılanları yemesinin daha iyi olduğunu söyler. Çocuk o ana kadar bir kuşun ne yılan ne tavuk yiyeceğini aklına getirmemiştir. Bütün bunları düşününce neredeyse kuşlardan nefret edecektir. Akşam yemekte olanları babasına anlatınca babası, "sen tavukları düşüneceğine bizi düşün" der. Çünkü babası da tavuğu, öldürüp yemeleri için beslemektedir. Doğada vahşice gelen bu durum, insanlar için de mevcuttur. Öyküdeki her şey hayatta olduğu gibidir. Buna doğanın döngüsü denebilir mi?

    Yazar, istediğini yazar. Okur kapasitesi kadar nasiplenir. Yani şimdi bu yazımdan bu öyküye nasıl geçtin, diyebilirsin, Ne bileyim? Hafıza tuhaf kutu. Yazınla, öyküyü yan yana getiriverdi:)

    Tesla Motors ve SpaceX’in kurucusu olan Musk ile ilgili yazmayı planladığın yazıyı merakla beklediğimi itiraf etmeliyim.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. İlginç yorumunuz için teşekkür ederim Hayal Kahvem :)

      Sil
    2. İyi ama Musk ile ilgili yazı yazacağınızı söylemiştiniz. Çok merak ediyorum. Ne zaman yazarsınız, acaba bilgi alabilir miyim?

      Sil
  2. Sevgili Fikir Jurnali,
    Uzun bir aradan sonra yine çok severek okuduğum ve bilgilendiğim şahane bir yazı yazmışsınız.
    Hayalcinin arkadaşı bloğunda 2 Nisan 2015 tarihinde yazdığım "Elektrik, İnsan Hayatında Yaptığı Fantastik Değişim ve Bilim Kurgu Masalları" ve 15 Temmuz 2015 tarihinde yazdığım
    "Tatilimi Ay'da Dolundünya Seyrederek Geçirmek İstiyorum" yazılarımda benzer fikirlerimi, yorumlarımı ve hayallerimi ifade etmeye çalışmıştım....
    Ancak herhangi bir mühendislik birikimim olmadan....
    Sizin yazınız analitik bir bakış ve mühendis bilgi birikimiyle yazılmış bence.... Bilmem yanılıyor muyum?

    Nikolai Kardashev'in, bir medeniyetin teknolojik ilerleme seviyesini, kullanabildiği enerji seviyesine göre sınıflandırmasını ilk defa duydum, çok etkileyici buldum.
    Bu arada çok merak ettim, Elon Musk ile ilgili google'da araştırma yaptım.
    Mars’ta küçük bir sera kurup bitki yetiştirmek için “Mars Vahası” ve uzun vadede SpaceX vasıtasıyla uzayda gezinen bir medeniyet planları (hayalleri) müthiş.....
    Henüz genç sayılabilecek bir yaşta olması nedeniyle daha çok başarıya imza atacağını düşünüyorum....,
    Elon Musk hakkında yazacağın yazıyı da merakla bekliyorum....

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkürler Hayalcinin Arkadaşı! Evet tespitiniz haklı, benim üslubuma biraz mühendislik bakış açısı yansımış olabilir.

      Sil